بررسی عوامل تاثیرگذار در طراحی و ساخت کلیشه در چاپ کارتن

ابراهیم رستمی

شرکت صنایع بسته بندی بهکاربرد

 

شفاهی بودن و خثت در ارائه روشمند تجربیات متاسفانه عارضه شایعی است که علی رغم توصیه موکد دین و فرهنگام در ارزشمندی نشر علم ، این صنعت را نیز همانند سایر صنایع کشور به قهقرا می برد. لذا به تبعیت از پیام ارزشمندی که شکر خالق را در شکر از مخلوق نهفته می داند لازم میدانم قدردانی صمیمانه خود را از جناب حاج آقا پورصالح ،مدیر عامل محترم شرکت صنایع بسته بندی بهکاربرد در انتخاب آقای مهندس صلاح الدین همایون به قائم مقامی خود که همواره مشوق خستگی ناپذیر در سیستماتیک نمودن روش ها و تعامل علمی برای ارتقا هستند را ارج می نهم .

روشهای مختلفی برای چاپ روی کارتن وجود دارد که می توان از چاپ دیجیتال (که در حال حاضر به صورت تک رنگ چاپ می شود ) سیلک اسکرین – افست (که در حال حاضرفقط قابلیت چاپ بر روی ورقهای E  و F  را دارد ) و چاپ فلسکو نام دارد .

چاپ فلسکو ابتدا با نام چاپ آنیلاین و در سال 1890 در انگلستان ابداع شد و نام خود را از روغن آنیلاین در مرکب چاپ گرفته است . تا سال 1351 این روش با بیش از 200 نام متفاوت شناخته می شد . در سال 1952 نهایتا این روش با نام فلسکو شناخته شد.

چاپ فلسکو از فن آوری چاپ برجسته بهره میگیرد ، ویژگی اصلی چاپ فلسکو استفاده از فرم های چاپ منعطف است که قادر به تغذیه مرکب خاصی (ویسکوزیته پائین ) هستند که کلیشه فلسکوگرافی از لاستیک و یا فتوپلیمر ساخته می شود که سختی و ضخامت آنها بر اساس سطح چاپی و نقوش مورد نظر ما تعیین و انتخاب می شود که برای چاپ کارتن معمولا از کلیشه های با قطرهای مختلف بسته به نوع دستگاه استفاده می شود.

چاپ فلسکو یکی از متداولترین و مقرون به صرفه ترین چاپها برای تیراژها و اندازه های مختلف بر روی کارتن می باشد که در آن عمل چاپ بر روی کارتن توسط کلیشه انجام می شود.

در این نوشته سعی بر ان است که تاثیر کلیشه در یک چاپ با کیفیت بر روی کارتن بررسی شود و راهکارهایی که موجب می شود تا اینکه کلیشه مطلوب و با کیفیتی ساخته شود و تاثیرات آن در چاپ  را مورد کنکاش قرار می دهیم که شامل تاثیرات طراحی ، تاثیرات کشانی در چاپ ، نقش نوردهی در ساخت کلیشه ، تاثیر شستشو در کیفیت ساخت کلیشه ، تاثیرات شور (درجه سختی ) کلیشه در کیفیت چاپ ، نحوه ی برش کلیشه ، طریقه مونتاژ کلیشه ، نحوه ی نصب کلیشه بر روی سیلندر چاپ ، طریقه تمیزکردن کلیشه ، نگهداری و بایگانی کردن کلیشه می باشد.

 

1.     مرحله طراحی و عوامل تاثیرگذار در طرح یک کارتن

طراحی نقش مهمی در بازاریابی محصول ایفا می کند که سه نکته اساسی در ان مورد توجه می باشد:

*       زیبایی شناسی ظاهری

*        قابلیت استفاده مناسب و ایجاد لذت در استفاده

*        واکنشهایی که ایجاد میکند از قبیل بازتابهای اجتماعی و تاثیرات شخصی .

بسته بندی کارتن علاوه بر ، برآوردن نیازهای بازاریابی و تبلیغات انتظارات زیر را نیز تامین کند.

نکات مهمی که در طراحی کارتن باید به آنها توجه نمود ، عبارتند از :

*     گنجاندن و محافظت کردن محصول

*     قابلیت استفاده (کارکرد مناسب )

*     متمایز جلوه دادن محصول در قفسه فروش

*     برانگیختن احساسات خریداران

*     در نظر گرفتن نوع و خصوصیات محصولات شامل ابعاد ، آحاد ، وزن و شکل .

*     روش ساخت مانند محل های اتصال و مواد مصرفی در اتصال ها ، شیوه ی صحیح اتصال ها .

*     دوام و طول مدت نگهداری بخصوص در بسته های موادغذایی ، مهمات و صنایع نظامی

*     نوع و نحوه چیدمان ( چیدمان با ارتفاع زیاد بسته های محکم تری را طلب می کند )

*     در نظر گرفتن محل تهویه ( برای محصولات سردخانه ای )

*     تطبیق خصوصیات و طرح بسته با استاندارهای حمل و نقل

*     محل های در (پائین ، بالا و پهلو ) و نحوه باز شدن ، زیرسازی و استحکام با توجه به توزیع بار در کف آنها و توجه به ضربه گیرها.

*     زمان لازم جهت بسته بندی یا مونتاژ (برای سفارشهای دایکاتی )

*    استحکام کافی در مقابل عوامل مختلف فیزیکی ، شیمیایی و بویژه مکانیکی .

*     حفظ کیفیت و ارزش محصول با در نظر گرفتن سازگاری مواد با محصول.

*     تقسیم بندی درون بسته برای محصولات چند تکه یا بسته بندی گروهی .

*     در نظر گرفتن محل برچسب طراحی گرافیک بر روی بسته و انتقال اطلاعات مناسب در مورد بازکردن نحوه استفاده و تاریخ مصرف یا انقضا و مواردی از این دست .

*     اقتصادی بودن طرح با توجه به امکانات مشتری.

برای موفقیت در چاپ به طراح تخصصی چاپ کارتن نیاز داریم شایسته است از وسعت اطلاعات خوبی برخوردار باشد و بویژه از نوع دستگاه چاپ کارتن ( از قبیل آنیلوکس ، سرعت ماشین ، نوع ورق برای چاپ ، گراماژ کاغذ مورد استفاده برای چاپ و ... )

 

با توجه به اینکه در چند سال اخیر تحولی در چاپ کارتن بوجود آمده است ، میتوان انواع طرحهای چاپی که در صنعت چاپ کارتن مورد استفاده قرار میگیرد را به موارد زیر تقسیم بندی کرد :

1.     کارهای خطی (Line art)  : طرحی است شامل انواع حروف (type)  ، خط (line)  ، و یا تنپلات (solid)  .

2.     کارهای ترامه (screen art)  : طرحی است تک رنگ یا چند رنگ تفکیکی ف که از کنار هم قرار گرفتن ترام دو یا چند رنگ ، رنگ دلخواه شکل میگیرد.

3.     کارهای ترامه تصویری (process art ): که به روش تفکیکی رنگ و به صورت فیلم های جداگانه برای چهار رنگ تهیه می شوذ که میتوان چاپ هافتون را که به این روش تهیه می شود را نام برد.

نرم افزارهای مناسب برای طراحی در چاپ کارتن

انتخاب نرم افزار مناسب یا ترکیبی  از چند نرم افزار ، در ابتدای کار پیش از چاپ اهمیت بسزایی دارد.

از نظر مدیر یک شرکت که تخصص اصلی او تهیه پلیت و تفکیک رنگ برای کار فلسکو است ، بهترین نرم افزارهای پیش از چاپ فلسکو را میتوان نرم افزارهای زیر معرفی کرد.

*     ترکیبی از ماکرومد یا فری هندوادوبی فتوشاپ.

*     ترکیبی از کوارک اکسپرس و فتوشاپ ، فری هندوایلاستریتور .

*     ترکیبی از ایلاستریتور و فتوشاپ.

در مرحله طراحی توجه به نکات زیر در بالا بردن کیفیت چاپ در کارتن موثر می باشد .

·        باید کلیه متنها و تصاویر از حجم یکسانی برخوردار باشند تا در تفکیک دچار افت کیفیت نباشیم.

·        متن نباید خیلی ریز باشد زیرا در چاپ موجب پرشدگی می شود.

·        متن نباید به صورت خیلی نزدیک حروف چینی شود و حداقل فاصله بین حروف 1.5 mm باشد.

·        با توجه به خطوط ظریف ضروری است تا بیش از اندازه نازک نشود.

برای خطوطی که تک رنگ می باشد و به صورت خطهای توپر(positive rule ) نباید کمتر از

 0.15 mm باشد.

برای خطوطی که تک رنگ می باشد و به صورت خطهای تو خالی (reverse rule )  نباید کمتر از 0.2 mm  باشد.

·        باید توجه داشت تلرانس چاپ در کارهای چند رنگ و بخصوص هافتون در حدود 0.4 mm می باشد که باید در اندازه ی ترامها و یا خطوط دقت کرد.

·        باز تابش ترامهای ارژینال باید به صورت واضح و ضفاف کپی شود و کاهش طول ، که بخاطر کشیدگی چاپ از اهمیت زیادی برخوردار است ، بهتر است در صورت امکان قبل از چاپ و تولید نگاتیو انجام شود و طرح مورد نظر با استفاده از نرم افزارهای گرافیکی از یک سمت کوچک شود و برای مراحل بعدی ارسال گردد.

·        خطوط دور کاور بهتر است به اندازه های کافی پهن باشند و با رنگهای کناری هم پوشانی داشته باشند تا در صورت بازی در چاپ این عدم انطباق پوشیده شود ( که به تکنیک Traping  می گویند ) .

·        خطوط برش ، علامتهای انطباق روی ورقه شفاف جهت مونتاژ علامت گذاری شوند که هنگام چسباندن کلیشه دارای اهمیت زیادی می باشد.

·        اگر در طرحی دارای اشکال می باشید و رنگ بندی آن تیره و روشن می باشند حتما از تکنیک over print  استفاده شود ( over print  تکنیکی است که در آن شکل تیره بزرگتر از شکل روشن می باشد تا در صورت بازی چاپ لبه های کار روشن بر روی لبه های کار تیره رو دو تلرانس چاپ را بپوشاند ).

·        زوایای رنگهای تفکیکی در کارهای هافتون.

در چاپ کارتن مقدار زوایای رنگهای مختلف به شرح زیر می باشد :

Yellow =82.5◦

Magenta = 67.5◦

Cyan = 7.5 ◦

Black = 37.5◦

باید دقت داشت در صورت بکار نبردن صحیح زوایای بالا در ایجاد تصویر شاهد پیچازی خواهیم بود (هرگاه زوایای چاپ به درستی انتخاب نشوند ترامها به صورت نامنظم در کنار هم چیده می شود که باعث پایین آمدن کیفیت تصویر می شود که به آن پیچازی یا موری می گویند).

تاثیر میزان عبور نور:

انتخاب دقیق میزان نور برای اینکه تفکیک رنگ به صورت کامل انجام شود خیلی مهم است زیرا هر ضعفی در عبور نور باعث از بین رفتن جزئیات ، درخشندگی رنگ در چاپ خواهد شد.

شدت نامناسب نور برای تهیه پلیت احتیاج به شرایط خاصی در چاپ و علم کافی به این فذآیند دارد که در بیشتر مواقع رعایت نگردیده و باعث چاپ نامطلوب و ضعیف خواهد شد.

تاثیرات فیلم نگاتیو :

در فرآبند کار با فیلم نگاتیو نیاز است که از فیلم نگاتیو با دانسیته بالا بعنوان ارژینال استفاده کنیم چون برای کیفیت پلیت های چاپ ضروری است .

در عمل کپی کردن در زمان نوردهی اصلی ، فیلم نگاتیو باید بر روی سطح حساس پلیت قرار گیرد و هوا بین آنها کاملا تخلیه شود (وکیوم نامناسب یا باقی ماندن هوا بین فیلم و نگاتیو سبب اشکالات زیر می شود ):

*        از دست دادن ترامهای مناطق روشن تصویر در چاپ های هافتون.

*       شارپ و تمیز نبودن قسمتهای برجسته چاپ.

*        کم شدن جزئیات در چاپ هافتون.

*        کم شدن عمق برجستگیها .

*        پهن شدن جزئی خطوط به صورت غیرقابل پیش بینی .

*       مشکل در تنظیم کردن و انطباق کار ( به خصوص در چاپ هافتون ).

روتوش کردن :

گاهی نیاز است که عناصر تصویر بر روی فیلم نگاتیو اصلاح شود برای این کار می توان از گل روتوش یا نوار چسب ضد UV (نوار چسب قرمز ) استفاده کرد.

استفاده از گل روتوش در سمت ژله ای فیلم باعث ایجاد فاصله بین ژلاتین فیلم و سطح حساس پلیت در هنگام وکیوم می شود. بنابراین باید از این روتوش در سمت ژلاتین فیلم خودداری کرد.

 

زمینه آوردن فیلم و سایه دار شدن ترامها :

این اشکالات معمولا با فرآیند نامناسب تولید فیلم نگاتیو باعث می شود که در طی کپی فیلم نگاتیو بر روی فتوپلیمر چاپ ، اثر نور UV ضعیف و محو شود که نیاز به زمان نوردهی طولانی تری دارند. در همان زمان به خاطر نوردهی طولانی تر و بیشتر ترامها لبه های تصاویر محو شده و تاثیر نور UV در مرحله تولید پلیت کم می شود .

البته باید در نظر داشت که چاقی ترام جزو پارامترهای چاپ فلسکو و به خصوص کارتن می باشد که می توان در مرحله طراحی و با توجه به نرم افزارهای موجود و آگاهی به نوع و گراماژ کاغذی که در چاپ کارتن مورد استفاده قرار میگیرد مقدار آن را کاهش داد.

 

منابع:

·        Design Guide

·        Training school EMBA

·        کلیشه سازی فتوپلیمری( سیامک دری ، احسان سقایی )

·        چاپ فلکسوگرافی (علی ظریف )